Voor de tweede keer in twee jaar tijd heeft Catalonië een legioen oproerpolitie van de Guardia Civil en de Policia Nacional over de vloer. Deze keer niet om de Catalanen het stemmen te beletten tijdens een onafhankelijkheidsreferendum maar om een oogje in het zeil te houden na de juridische uitkomst van het referendum. 14 oktober 2019 staat vanaf nu in de annalen gegrift als de dag dat enkele Spaanse rechters een politieke twist nog meer in de richting van de loopgraven duwden. De vraag is wie er het meest schade heeft opgelopen de afgelopen twee jaar. De Spaanse reputatie of de Catalaanse zaak ?
Zijn de zware gevangenisstraffen die het Spaanse Hooggerechtshof gisteren heeft uitgesproken tegen de politici van de vorige Catalaanse deelregering en twee burgerleiders te wijten aan Catalaanse naïviteit, politieke onmacht of ijdele hoop in steun en sympathie van de EU ? De frontale botsing met de conservatieve, Spaans-nationalistische kaste was voorspelbaar voor wie de Spaanse geschiedenis een beetje kent. De in de Franco dictatuur gewortelde elite heeft zichzelf goed bediend in de grondwet van 1978 en duldt geen territoriale dissidentie.
Daar ligt een van de kiemen van de Catalaanse crisis. Als de Spaanse grondwet niet wordt herschreven en gemoderniseerd en er niet snel een nieuwe politieke klasse opstaat, zijn Madrid en Barcelona nog heel ver van huis in het oplossen van hun aanvaring. In de politiek is er conflict nodig om tot een consensus te komen. Politici die niet in staat zijn om te praten met bewindslieden die een andere mening zijn toegedaan, hoeven die politici niet voor de rechtbank te dagen. Daarmee los je geen politieke problemen op maar creëer je er alleen maar bij.
Met mateloze ergernis las ik in bepaalde buitenlandse krantenartikels de opmerking dat het Spaans gerecht onafhankelijk is zoals het een democratie betaamt. Graag zou ik die commentators het boek “El Secuestro de la Justicia” (“De Ontvoering van de Justitie”) aanraden van de ex-woordvoerder van Juezas y Jueces para la Democracia (een van de Spaanse beroepsverenigingen van rechters en magistraten) Joaquim Bosch en Ignacio Escolar, de hoofdredacteur van de Spaanse online krant eldiario.es. Hierin wordt o.a. haarfijn uitgelegd hoe politieke partijen in Spanje uit eigenbelang justitie voor hun kar spannen. Het Hooggerechtshof en het Constitutioneel Hof verdedigen niet alleen de wet maar ook de macht.
Zoals tijdens het afgelopen proces herhaaldelijk aan de kaak werd gesteld door binnenlandse en buitenlandse juristen en Amnesty International probeerde het Hof te expliciet de rechtsgang te orkestreren. Het lag op voorhand vast dat Spanje een keihard voorbeeld wilde stellen om de Catalaanse opstand de kop in te drukken. Een oplossing die enkel op heel korte termijn werkt en een finaal verdict dat weinig overeenstemt met de ware feiten. Ook al zagen de rechters uiteindelijk in dat de zware insinuaties van rebellie, terrorisme en staatsgreep onmogelijk konden hard worden gemaakt. Vreemd trouwens dat dit al drie dagen voor het verdict via een lek in het Hooggerechtshof bij de media was geraakt. Justitie kan geen oplossing bieden voor de Catalaanse verzuchtingen en zal dat ook nooit kunnen.
Nu ligt de bal zogezegd weer in het kamp van de politici. Aan de separatistische kant van Catalonië prediken de president in ballingschap, Puigdemont, en de feitelijke president Torra met hun centrum-rechtse PDeCAT idealisme en hersenschimmen. De linkse republikeinen van het ERC, van de tot 13 jaar cel veroordeelde ex-vicepresident Oriol Junqueras, praten inmiddels Realpolitik taal. Het kleine, extreem-linkse CUP kijkt met de mond vol tanden toe hoe de Catalaanse hoofdrolspelers niet meer door één deur kunnen. Afwachten of het verdict van het Hooggerechtshof nieuwe zuurstof kan aanvoeren.
Aan de kant van de Spaanse regering schiet uittredend socialistisch premier Pedro Sanchez in een electorale kameleonkramp na een periode van voorzichtige verzoening. Op 10 november moet Spanje weer naar de stembus omdat Sanchez niet in staat was om een linkse regering op de been te brengen met Unidos Podemos. Sanchez slaat daarom al enkele weken taal uit die ruikt naar de rechtse partijen Partido Popular en Ciudadanos. Wie weet heeft hij volgende maand rechts nodig om een coalitie te vormen ? Volgens Sanchez is het Catalaanse separatisme volledig mislukt en heeft de eenheid van Spanje voorrang op alles. De monarchie is de garantie op sociale stabiliteit. Hiermee stuit hij een groot deel van zijn links electoraat tegen de borst.
Dringend gezocht: een nieuwe politieke klasse die democratie, vrijheid en gerechtigheid niet verwart met partijpolitieke belangen en macht.
Comments